Thursday, April 24, 2008

ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ



Μια μελανή σελίδα στον καλλιτεχνικό χώρο της Ελλάδας, αλλά και κατάμαυρη για το ΚΚΕ είναι η δολοφονία μιας μεγάλης ηθοποιού, της Ελένης Παπαδάκη, που ακόμη και σήμερα δεν τολμούν να προφέρουν το όνομά της τόσο στον Περισσό όσο και στο χώρο του θεάτρου, καθώς στη δολοφονία της έπαιξαν ρόλο και συνάδελφοί της. Τελικά, αν ισχύει (και ισχύει) ότι την ιστορία την γράφουν οι νικητές, υπάρχουν άνθρωποι που καταφέρνουν να τους "εκδικούνται" μέσα από την χαραμάδα του χρόνου, μην αφήνοντας το παιχνίδι "να λήξει". Ίσως γιατί η ιστορία των νικητών είναι μια αφήγηση λέξεων, ενώ σε τέτοιες περιπτώσεις, η ιστορία των νικημένων είναι μια αφήγηση αρωμάτων... Τέτοια ήταν η περίπτωση της Ελένης Παπαδάκη. Ήταν ένα σπάνιο φαινόμενο που κάποιοι μέτριοι νικητές, για να υπάρξουν, του κλέψαν την γλώσσα. Που του κλέψαν την τέχνη και την ζωή. Και πως όχι, αφού έβγαινε στη σκηνή και με δυο ατάκες ακόμη έκλεβε την παράσταση, χτυπώντας ως το μεδούλι τον εφησυχασμό μιας κοινωνίας και τον ναρκισσισμό των καλλιτεχνών. Η φρικώδης δολοφονία της από την ΟΠΛΑ τον Δεκέμβρη του '44, δεν επέτρεπε στην αριστερή συντήρηση κι ευθυνοφοβία να την αντικρίσει ως σύμβολο. Όταν το πτώμα της αναγνωρίστηκε, δυστυχώς γυμνό και κακοποιημένο, έναν μήνα μετά στην ΟΥΛΕΝ, δεν μπορούσε παρά να κραυγάζει μες στη σιωπή του για την "απροσχημάτιστη και παντοδύναμη βία, ηθική και υλική, που ασκεί μια κοινωνία εκδικητική, διεφθαρμένη και υποκριτική, στα άτομα που αρνούνται να αφομοιωθούν μαζί της". Στην κομματική απολογία του για τα πεπραγμένα εκείνου του υστερικού Δεκέμβρη ο τότε ΓΓ του ΚΚΕ, έχοντας και τα πλήρη στοιχεία από διασωθέντες αριστερούς, παραδέχτηκε ότι ο φόνος της Παπαδάκη ήταν φόνος αθώου, ενώ κάποιοι από τους φονιάδες της εκτελέστηκαν από λαϊκό δικαστήριο λίγους μήνες αργότερα.
Η Ελένη Παπαδάκη γεννήθηκε στην Αθήνα στις 4 Νοεμβρίου του 1908. Ανατράφηκε σε ένα περιβάλλον όπου η μάθηση, η πνευματική και ψυχική καλλιέργεια θεωρούταν υποχρέωση του ατόμου προς τον εαυτό του. Ο παππούς της ήταν καθηγητής καλλιτεχνολογίας, αισθητικής και λατινικής φιλολογίας, ο πατέρας της σπουδαγμένος στη Ροβέρτειο Σχολή και η μητέρα της διακρινόταν για τη μουσική της καλλιέργεια, επομένως ήταν φυσικό επακόλουθο να εξοικειωθεί και η Ελένη από πολύ νωρίς με τη μουσική και τη λογοτεχνία. Ιδιαίτερα εξοικειωμένη ήταν από τα παιδικά της χρόνια, με τη γερμανική κουλτούρα και γλώσσα, τα αγγλικά, τα γαλλικά και τα ιταλικά, αλλά και με το πιάνο και το τραγούδι. Η πρώτη της ουσιαστική επαφή με το θέατρο έγινε το 1923, όταν αρρώστησε από πλευρίτιδα και αναγκάστηκε να διακόψει προσωρινά τα μαθήματα πιάνου και τραγουδιού που παρακολουθούσε στο Ελληνικό Ωδείο. Εκείνη την περίοδο, αναζητώντας διέξοδο έκφρασης, παρακολούθησε ως ακροάτρια τις τακτικές μαθητικές παραστάσεις και τα μαθήματα του Νίκου Παπαγεωργίου, διευθυντή της Δραματικής Σχολής του Ελληνικού Ωδείου. Στράφηκε προς το θέατρο και στις 6 Απριλίου 1924 συμμετείχε στην 8η επίδειξη της Δραματικής Σχολής με δυο μονόπρακτα σε διδασκαλία Νίκου Παπαγεωργίου. Την ίδια χρονιά, ο Σπύρος Μελάς αναζητώντας νέο αίμα για να στελεχώσει το θέατρο που επρόκειτο να ιδρύσει, επέλεξε μαθητές από διάφορες σχολές, ανάμεσά τους και την Ελένη Παπαδάκη, η οποία στις 10 Ιανουαρίου 1925 εμφανίστηκε στο έργο "Πειρασμός" του Ξενόπουλου ερμηνεύοντας το ρόλο της Αγγέλας.
Μετά από μια σειρά επιτυχίες, ο Σπύρος Μελάς ανεξαρτητοποιήθηκε από την κηδεμονία των Ωδείων, ιδρύοντας το "Θέατρο Τέχνης". Τότε υπέγραψε η Ελένη Παπαδάκη το πρώτο επαγγελματικό της συμβόλαιο.
Η πραγματική καριέρα της Παπαδάκη ξεκίνησε στις 24 Ιουνίου 1925, όταν εμφανίστηκε στο ρόλο της Προγονής στο έργο του Πιραντέλλο "Έξη πρόσωπα ζητούν συγγραφέα". Αναφερόμενος σε αυτή της την εμφάνιση, ο Αρτέμης Μάτσας σημειώνει: "...Μόλις εμφανίστηκε, γέμισε η σκηνή φως. Σβήσανε όλα τα άλλα πρόσωπα. Η μαγεία απλώθηκε παντού..."
Το όνομα της νέας πρωταγωνίστριας άρχισε να συζητιέται πολύ έντονα στους καλλιτεχνικούς κύκλους της εποχής και πολύ σύντομα πρώτα η Κυβέλη (Νοέμβριος 1925) και στη συνέχεια ο Αιμίλιος Βεάκης (Ιανουάριος 1926) κάλεσαν την Ελένη Παπαδάκη να εμφανιστεί μαζί τους στη σκηνή. Το 1931 έκανε θίασο με τον Μήτσο Μυράτ και τον Περικλή Γαβριηλίδη και ένα χρόνο αργότερα συνεργάστηκε με την Μαρίκα Κοτοπούλη.
Όμως οι προσωπικές εμπάθειες συναδέλφων της -τα ονόματά τους δεν δόθηκαν ΠΟΤΕ στη δημοσιότητα!-που έφτασαν στο σημείο να την κατηγορούν για... δοσίλογη και... συναργάτιδα των Γερμανών και τα συμπλέγματα των κομμουνιστών στέρησαν απο την Ελλάδα μια μεγάλη Ελληνίδα ηθοποιό!

2 comments:

ΑΝΩΝΥΜΟΣ said...

Κάποια απ τα ονόματα αυτά: Αλέκα Παιζή, Ολυμπία Παπαδούκα, Ασπασία Παπαθαασίου, Καίτη Ντιριντάουα, Άννα Λώρη, αλλά και άντρες: Αντώνης Γιαννίδης, Θόδωρος Μορίδης, Δήμος Σταρένιος και αρκετοί άλλοι πραγματικά μέτριοι, όλοι χρησιμοποιώντας το κάλυμμα που τους παρείχε το εαμ. Στον αντίποδα υπήρξαν και κάποιοι πραγματικά όμορφοι και κυρίως ελεύθεροι άνθρωποι, που την υποστήριξαν και την συνόδευαν με αγάπη στην τελευταία της κατοικία, χωρίς να τους τρομάζει η υπεροχή της.

ΑΝΩΝΥΜΟΣ said...

Αρθρογράφε γιατί "κατάμαυρη για την ιστορία του κκε"? Κάποιοι αριστεροί νιώθουν τιμή και δόξα με τέτοιες πράξεις. Αριστεροί είναι την ψυχοσύνθεσή τους δείχνουν.